وجه تسمیه شهرستان نیریز: : دانشنامه گردشگری نی‌ریز

نوشته‌ها

در منابع و مآخذ موجود، درباره وجه‌تسمیه نی‌ریز مطلبی ذکر نشده و اطلاعات و دانسته‌های ما در این باره مبتنی است بر روایات شفاهی که در مباحث علمی و تحقیقاتی چندان قابل استناد نیست. باید تا حد امکان توجیهی علمی برای روایات شفاهی یافت.
برخی از جغرافی نویسانِ سده‌های نخستین اسلامی، از وجود معادنِ آهن و صنعت اسلحه‌سازی در نی‌ریز و نواحی اطرافِ آن خبر داده‌اند. این صنعت که احتمالاً چند سده قبل از میلاد رواج یافته تا سده‌های اخیر ادامه داشته است و صنعت چاقوسازی که امروزه در نی‌ریز رونق دارد، شاید گواهی بر آن باشد. با توجه به این گزارش‌ها برخی پنداشته‌اند که واژه «نی‌ریز» مرکب از دو واژه «نیزه» و «ریز» به معنی «نیزه ریزنده» است.
در روایت شفاهی دیگر، این واژه، ترکیب یافته از دو کلمه «نی» و «ریز» به معنی «نی ریزنده» دانسته شده است. شایان‌ذکر است که در زبان فارسی میانه (زبان پهلوی)، واژه نَی «nay» به معنی نی و نیشکر به کار رفته و واژه «rextan» به معنای ریختن و جاری شدن که بن مضارع آن «rez» است؛ لذا اگر بپذیریم که «نی‌ریز» واژه‌ای پهلوی و ترکیبی از دو واژه «نَی» و «ریز»، «nayrez» است، احتمال دوم درست‌تر به نظر می‌رسد؛ به‌علاوه، وجود نیزارهایی در اطراف دریاچه بختگان این احتمال را قوّت می‌بخشد.
باوجوداین، این احتمالات چندان جنبه علمی ندارد و طرح آن‌ها صرفاً برای اطلاع است. در مباحث و تحقیقات علمی و تاریخی، به‌طور قطع و یقین اظهارنظر کردن، ناپختگی است؛ به‌ویژه وقتی‌که سند و مدرک موثق و قابل‌اعتمادی نیز در دسترس نباشد.