آثار ارشدالدین نیریزی: : دانشنامه مشاهیر نی‌ریز

نوشته‌ها

علی‌رغم اینکه درباره وی گفته‌اند که «احادیث بسیار نبشت و روایت و سماع و استماع و املا کرد» و همچنین آثار بسیاری به او منسوب است، امّا به‌جز چند بیت اثری از او به دست نیامد.
در اینجا آثار منسوب به او را معرفی می‌کنیم، به امید آنکه بتوان اثری از آن‌ها در کتابخانه‌های دولتی و یا شخصی به دست آورد.

۱. باکوره الطلب لاهل الادب: چنانکه مؤلف شدالازار گفته، موضوع این کتاب، خطبه، امثال و ادبیات بوده است. علاوه بر آن، وی کتاب‌های بسیاری درزمینهٔ خط، امثال و ادبیات داشته است.

۲. تنویر المصابیح فی شرح المصابیح: موضوع این اثر حدیث بوده است.

۳. مجمع البحرین: این اثر در موضوع تفسیر و تأویل و در ده جلد نگارش یافته بوده است.

به گفته مؤلف شیراز نامه: «نقل است که چهار سال در منار مسجد عتیق اعتکاف فرمود و در آن مدّت این کتاب نفیس تصنیف فرموده». باوجودی که به نظر می‌رسد، این اثر، تفسیری حجیم و مهم بوده، امّا هیچ‌گونه اثری از آن به دست نیامد.

در شدالازار آمده است که او صاحب فراست و ذوق و بکاء و شوق بوده و اشعار بلیغی در حالت وجد، سروده بوده که فقط چهار بیت آن را ذکر کرده است:

نُدَمائِی عَلّلِونی وَ اْنظُروُا مالِقَلْبی طُولَ اَیّامی یَئِنْ

قَد تَصَدّی لی ِبنَجْدٍ شادِنٌ طَرْفُهُ اَزْعَجَ قَلْبی الْمُطْمَئِنْ

سَلَبَ الْعَقْلَ وَ وَلّی قائِلاً اَفَتاکُمْ مُسْتَهامٌ قُلْتُ اِنْ

اِنْ تَصِلْ اَحْیا وَ اِنْ تَصْدِمْ اَمُتْ قالَ لا وَصْلَ وَ اِنْ مِتَّ وَ اِنْ

عیسی بن جنید، در تذکره هزار مزار، دو بیت نخستین را به نظم فارسی درآورده است.

دیمان چون مرا رنجور کردند بگشتند از من و مهجور کردند

دل من مطمئن در حالتی بود به‌یکبار از حبیبش دور کردند