اساس القواعد فى اصول الفوائد(اثر کمال الدین فارسی): : دانشنامه مشاهیر نی‌ریز

نوشته‌ها

اساس القواعد فى اصول الفوائد(اثر کمال الدین فارسی)
اساس القواعد فى اصول الفوائد: این کتاب شرحى است به عربى بر کتاب الفوائد البهائیه فى القواعد الحسابیه، تألیف ابن خوّام بغدادى، در موضوع ریاضى و علم حساب هوایى.
     کمال الدین کتاب الفوائد البهائیه را نزد ابن خوّام خواند و سپس آن را شرح کرد . این اثر چنین شروع شده است:
     آغاز: «نحمد الله على نعمه الوافیه الوافره ... و بعد فانّ الکتاب الموسوم بالفوائد البهائیه فى القواعد الحسابیه من تصانیف ... عماد الدین ... عبداللّه بن محمد الخوام البغدادى ایداللّه معالیه و قرن بالمیامن ایامه ولیالیه و ان کان صغیرا فى حجمه فهو بدیع فى ترصیفه ...».
    از این اثر چندین نسخه خطى، از جمله پنج نسخه در استانبول موجود است . قدیم ترین نسخه متعلق است به کتابخانه کوپرولو در ترکیه به شماره ۱ / ۹۴۱. این نسخه به خط نسخ در ماه رجب سال ۷۳۶ ه . ق. کتابت شده است . دو نسخه نیز در کتابخانه آستان قدس به شماره ‏هاى ۵۵۷۸ و ۵۶۴۱ موجود است. یکى از آن دو نسخه در ماه رجب سال ۸۴۸ ه . ق. و دیگرى در ماه صفر سال ۸۷۲ ه . ق. کتابت شده است. علاوه بر آن دو نسخه در کتابخانه خدابخش به شماره ‏هاى ۲۰۱۲ و ۲۴۱۷ ، و نسخه‏اى دیگر در کتابخانه وزیر شهید على در استانبول به شماره۱۹۷۲ موجود است .
    شایان ذکر است که شروح دیگرى نیز بر کتاب الفوائد البهائیه نوشته شده است که از آن جمله مى‏ توان کتاب ایضاح المقاصد لفرائد الفوائد را نام برد. مؤلف این اثر، عمادالدین یحیى بن احمد کاشانى (متوفى سده ۸ ه . ق.) است که از کتاب اساس القواعد کمال الدین بهره برده و نام و نسبت او را به اشتباه آورده و در مقدمه گفته است: «از شروح این کتاب که به دست من رسید کتاب اساس القواعد از تألیفات الامام العالم المحقق کمال الدین حسین اصفهانى ... است ».
    غیاث الدین کاشانى نیز این اثر را دیده و مطالبى نیز از آن نقل کرده است: «و قال الفاضل المحقق کمال الدین الحسن الفارسى فى الشرح انّ لاسبیل لنا الى تصحیح الجداول و نحن صححناها عن کتاب میزان الحکمه ...».