دانشنامه مشاهیر نی‌ریز

نوشته‌ها

     با وجود اینکه ام‏ سلمه بیگم آثار سید قطب ‏الدین را چهارده کتاب گفته ، امّا در منابع کتاب شناسى بیش از ۳۰ اثر به او نسبت داده شده است. از آنجا که برخى از آثار سید چند عنوان داشته، این امر سبب اشتباه بعضى از فهرست ‏نویسان شده است. علاوه بر آن، آثار متعددى نیز به اشتباه به او نسبت داده‏ اند که در بخش آثارِ منسوب به آنها اشاره خواهیم کرد.
     بیشتر آثار قطب‏ الدین به نظم عربى است که این خود گواه توانایى و تبحر او در ادبیات عرب است و او اساسا تأثیر «نظم بدیع» را بیشتر و بهتر از نثر دانسته است. باید یادآور شویم که گاه تکرار برخى ابیات و قافیه ‏ها تا حدى از زیبایى آنها کاسته است. سید قطب‏ الدین خود نیز به مسأله تکرار برخى ابیات و موضوعات اشاره کرده و در توجیه آن گفته است:
و لابأس فى تکرار تعبیرنا لدى                              افاضات اشراقاتنا الحکمیّه
و تکرارها انوار حکمته الّتى                                افاض لدى الاملاء من غیر کلفه
بنظم بدیع فى البلاغه احسن                             من النّثر فى اسماع اهل الفضیله
و تکرار تعبیراتنا لیس باطلاً                                ولکنّه اشراق شمس الهدایه
کذلک فى القرآن حین نزوله                                تکرّرت الایات عند العباره
و تکرارها تذکار انوار حجّه                                  تجلّت لاهل الحقّ فى کلّ آیهٍ
و تکرارنا استنباطنا نور حکمه                                تجلّت لدینا من نصوص الائمّه
 فتکرارها اشراق حکمتهم                                    و لا  سامه فى انوارها النبویّه  
    همچنین گفته ‏اند که سید قطب ‏الدین، قبل از گام نهادن در طریق سلوک، تصنیفاتى در حکمت و عرفان داشته، ولیکن بعدها همه را به فراموشى سپرده و فرو شسته است . این مطلب نیز اغراق‏ آمیز و ساختگى به نظر مى‏ رسد، زیرا سید قطب‏ الدین خود به این مطلب اشاره نکرده و علاوه بر آن، او در حدود ۲۰ سالگى به تصوف و عرفان گرایید و اینکه در سن ۲۰ سالگى و یا مدتى قبل از آن آثار متعددى در عرفان و حکمت به رشته تحریر در آورده باشد غیرممکن مى‏ نماید.
     مطلبى را نیز که او در منظومه انوارالولایه به آن اشاره کرده، خود گواهى است بر اینکه او چنین آثارى نداشته است. او در این اثر از منظومه صرف و نحو سخن به میان آورده و اظهار داشته که آن را در دوره جوانى سروده و نیز مى دانیم که منظومه نحو را در ۱۱۳۰ ه . ق. در قزوین نگاشته است. از این رو، به احتمال این منظومه نخستین اثر او بوده است.
دو نظم آورده بودم بهر قرآن                                    فصیح و بلیغ اندر فهم آسان
 یکى در صرف چون نظم لئالى                                که مى ‏باشد اساس هر کمالى
یکى در نحو چون مرجان و یاقوت                              که باشد فى الحقیقه جان را قوت
به نظم آورده بودم در جوانى                                      براى فهم جمعى دوستانى
  بخوان در راه دین آن نظمها را                                       براى فهم قرآن خدا را
 

نام:
ايميل:
وب:
شماره امنيتي: