معرفی خاندان شیخ الاسلام: : دانشنامه مشاهیر نی‌ریز

نوشته‌ها

خاندانى از دانشمندان، ادیبان و خوشنویسانِ صاحب نامى که در سده سیزده و چهارده هجرى قمرى در نیریز مى‏ زیسته ‏اند . اصل این خاندان، دارابى است. نیاى بزرگ آنان، میرمحمد صالح دارابى، احتمالاً در اوایل سده سیزده هجرى قمرى از داراب به نیریز هجرت کرد. همچنان که در فارس نامه ناصرى آمده: «میرمحمدصالح دارابى از قصبه داراب جلاى وطن نموده، وارد نیریز گردید و بساط فضل‏ گسترى را گسترانیده، متوطن گردید و از نسل او سلسله‏ اى در نیریز برپا گشته، بیشتر آنها اهل کمال و ثروت و مال گشته، به احترام تمام زندگانى دارند ».
    سید نعیما بزرگ فرزند میرمحمدصالح دارابى، از اجلّه عالمان و مجتهدان، عهده ‏دار منصب شیخ‏ الاسلامى نیریز شد و گفته‏ اند که او علاوه بر نیریز، شیخ‏ الاسلامىِ داراب را نیز برعهده داشته است و به همین سبب به «ذوالریاستین» مشهور شد.
     سیدنعیما، چهار فرزند پسر با نامهاى سیدحسین، سیدعلى، سیدمسیح و سیدعفیفا داشت که از آن میان، منصب شیخ‏ الاسلامى به سیدعفیفا رسید. از میانِ فرزندان و نوادگانِ سیدعفیفا به شرح احوال و آثارِ سیدنعیم متخلص به «سحاب»، سیدمحمد متخلّص به «سراب» و سیدمحمدحسن فرزند سیدنعیم متخلص به «شهاب» و ملقب به «اشرف»، در فصل سوم اشاره خواهیم کرد.
     سیدعلى فرزند سیدنعیما در شمار بزرگان و خوشنویسانِ توانا بود که اسناد، قباله‏ ها، نکاح ‏نامه‏ ها و وقف‏ نامه‏ هایى به قلم او در دست است. از آن جمله است، وقف‏ نامه روستاى وزیره به خط شکسته نستعلیق که در تاریخ ۱۲۷۳ ه . ق. کتابت کرده و مبایعه‏ نامه اى که در تاریخ ۱۲۷۲ ه . ق. نوشته است. او داراى چهار فرزند پسر با نام هاى سیدابوتراب، سیدسلیمان، سیدداود و سیدحسین بود، که همگى در شمار عالمان و خوشنویسان بودند.
     نکاح‏نامه‏ اى به خط سیدابوتراب در دست است که در تاریخ ۱۲۷۷ ه . ق. کتابت کرده است.
     از میانِ فرزندانِ سیدعلى، سیدداود مقامِ علمى برترى داشته و در کتابت خطوط نسخ و نستعلیق و شکسته بسیار توانا بوده است.
     سید داود در سالِ ۱۲۵۵ ه . ق. ولادت یافت و در سال ۱۳۳۷ ه . ق. در نیریز درگذشت.
     وقف‏ نامه‏ ها، نکاح ‏نامه‏ ها و قباله‏ هاى بسیارى به خط زیباى او در دست است. علاوه بر آن، کتابت دو کتاب دعا را نیز به او نسبت داده ‏اند که البته رقم کاتب مشخص نیست.
     سیدداود، سه فرزند پسر به نام هاى سیدابوتراب، سیدعلى «حشمت‏ الاسلام» و سیدمحمدعلوى داشت. سیدابوتراب و سیدعلى حشمت‏ الاسلام از طرف آیت الله سید ابوالحسن اصفهانى، اجازه اخذ وجوهات شرعى را دریافت داشتند.
     در فصل دوم که به شرح احوال و آثار خوشنویسانِ نیریز اختصاص دارد، از سید داود یاد خواهیم کرد. سیدجواد نیریزى که بعد از این به شرح احوال او خواهیم پرداخت، از خاندان شیخ‏ الاسلام و فرزند سیدعلى‏رضا، و نوه سیدمسیح ـ فرزند سیدنعیم بزرگ ـ است.