نوشتهها
معرفی میرزا احمد نیریزی
میرزا احمد فرزند شمس الدین محمد، معروف به میرزا احمد نیریزى یا میراحمد نیریزى، تواناترین و نامدارترین خوشنویس قلم نسخ ایران که در اواخر دوره صفویه مىزیسته است.
او را «استاد الاساتید» ، «اعجوبه زمان»، و «نادره دوران» خوانده و آخرین کسى دانسته اند که در ایران در خط نسخ ید بیضا مى نموده و پس از او در حسن خط نسخ تاکنون کسى به میدان اشتهار پا ننهاده است . با وجود شهرت فراگیر میرزا احمد - در دوران حیات و پس از وفاتش - و با وجود آثار بسیارى که ازاو بر جاى مانده، اطلاعات و دانسته هاى ما درباره شرح احوال و زندگانى او اندک است. تذکره نگاران و شرح حال نویسان آن دوره، از جمله حزین که از معاصران وى بوده، از او ذکرى به میان نیاورده اند.
علاوه بر آثار به جا مانده از او که تاریخ و محل کتابت آنها بخشى از تاریخ حیات وى را روشن مى سازد، از منابع متقدم و تحقیقات و تألیفات معاصر نیز مى توان در هر چه روشنتر شدن زندگانى این هنرمند تواناى ایرانى استفاده کرد.
قدیمترین منبعى که در آن از او یاد شده، تذکره ریاض الشعراء واله داغستانى است. واله با او مصاحبت داشته و ذیل شرح احوالِ عمویش لطف علیخان داغستانى، گزارش مختصرى از او به دست داده است .
در تذکره خوشنویسان هفت قلمى در دو مورد، ذیلِ شرح احوال «حکیم محمد حسین» و «محمدتقى الحسنى الخطیب» فقط نام او آمده است .
نخستین تذکره نویسى که به تفصیل به شرح احوالِ وى پرداخته، میرزاى سنگلاخ مؤلف تذکره الخطاطین است ، که البته همچنان که خواهیم گفت، بسیارى از مطالب آن ساخته و پرداخته خود سنگلاخ است.
برخى از مهمترین تحقیقات و تألیفات معاصر عبارت است از: پیدایش خط و خطاطان، تألیف عبدالمحمد ایرانى ؛ اطلس خطّ حبیب اللّه فضائلى؛ کارنامه انجمن آثار ملّى، از حسین بحرالعلومى ؛ احوال و آثار خوشنویسان، تألیف مهدى بیانى ؛ مقاله «دعاى صباح بخط احمد نیریزى»، تألیف محمود فاضل در نشریه دانشکده الهیات و معارف اسلامى مشهد، و نیز مطالبى از استاد مرحوم جلال الدین همائى در تاریخ اصفهان، مجلّد هنر و هنرمندان.
امّا مهمترین و جامعترین تحقیق درباره احمد نیریزى، مقاله استاد ارجمند محمد حسن سمسار در دائره المعارف بزرگ اسلامى است. البته باید یادآور شویم که این مقاله بیشتر مقالهاى منتقدانه است که مؤلف در آن به نقد مطالب و نوشته هاى میرزا سنگلاخ و نیز نقد آثار منسوب به احمد نیریزى پرداخته و کمتر به زندگانى وى توجه کرده است. همچنین او را با فخرالدین احمد نیریزى که سالها قبل از میرزا احمد مىزیسته، یکى دانسته است. با وجود این به ویژه در بخش آثار، مقالهاى منحصر به فرد و بسیار عالمانه و محققانه است.
کلمات کلیدی
اطلاعات:
- مرجع: کتاب تاریخ و فرهنگ نیریز
- نویسنده/گردآورنده: محمد جواد شمس نیریزی
- نوع مدخل: نوشتار
- تاریخ ثبت:1392/2/28
عکسهای مرتبط :
نوشته های مرتبط :
- معرفی میرزا احمد نیریزی
- شرح احوال و زندگانى میرزا احمد نیریزى و جایگاه او در خوشنویسى قلم نسخ
- قرآن و ادعیه(اثر میرزا احمد نیریزی)
- رساله سیاسی(اثرسید قطب الدین محمد حسینی نیریزی)
بیشتر »