دانشنامه مشاهیر نی‌ریز

نوشته‌ها

نورالدین فرزند شهاب‌الدین احمد، ملقب به میرزا بزرگ، از خوشنویسانِ قلمِ نسخ که در سده ۱۳ ه. ق. در نیریز می‌زیسته است.

او از خاندانِ معروف سید جلال‌الدین عبدالله و از نوادگانِ سید قطب‌الدین نیریزی و پدرِ میر شهاب‌الدین نیریزی، حکیم و فیلسوف سده ۱۳ و ۱۴ ه. ق. است. شرح احوالِ بزرگانِ این خاندان و نیز میر شهاب‌الدین نریزی در فصل نخست گذشت.
ظاهراً سید نورالدین تا آخر عمر در زادگاه خود به سر برد و سرانجام در همان‌جا در ماه شوّال ۱۳۱۳ ه. ق. وفات یافت و در «قبرستانِ میر شهاب‌الدین احمد» به خاک سپرده شد. آرامگاه و سنگ‌قبر او هنوز در آن قبرستان پابرجاست.
دو نسخه قرآن کریم به قلم او موجود است که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.
۱ ـ قرآن: وزیری بزرگ (۲۰ × ۳۲ سانتی‌متر)، ۳۲ برگ و هر صفحه ۴۶ سطر، به خط نسخ و تاریخ کتابت ۱۲۷۴ ه. ق.؛ دو صفحه نخست، تمام تذهیب با سرلوح و حواشی تشعیر و دعای قبل از تلاوت و فهرست اسماء سور، با جدول و کمند، نشان‌ها ترنج و نیم ترنج زرّین، اسامی سور به لاجورد و شنگرف و زمینه به زر؛ جلد، روغنی یکرو با نقش گل‌وبلبل است. این قرآن به شماره ۱۲۶۷ در کتابخانه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.
۲ ـ قرآن: وزیری (۱۸ × ۲۹ سانتی‌متر)، ۹۶ صفحه و هر صفحه ۴۷ سطر، به قلم نسخ غبار خوش، نستعلیق و شکسته، به تاریخ ۱۲۷۸ ه. ق.
پشت صفحه اوّل نوشته‌شده است: «شأنِ روایت ولایت علی بن ابیطالب نوشته‌شده در شب یکشنبه ۲۴ شهر رمضان المبارک ۲۰ حوت ۱۲۷۹ در اول منزل هنگام حرکت بصوب دارالخلافه تهران در منزل باجگاه من نواحی شیراز»؛ در ذیل این نوشته مهر مشیرالسلطنه دیده می‌شود. صفحه اوّل و دوم، مجدول کمنداندازی زرین و تمامی این دو صفحه تذهیب ممتاز بسیار عالی درزمینهٔ طلایی به طرح مارپیچی و گل‌های الوان است. در متن طلایی جدول‌های مذهب زیبایی که در حواشی معین‌شده، فهرست سوره‌های قرآن را به خط نسخ و رنگ سرخ نوشته‌اند. دارای دو سرلوح مذهب ممتاز به طرح کتیبه‌ای بند رومی است و در حواشی این دو صفحه، خواصِ سوره‌ها را چلیپاوار با مرکب مشکی و به خط نستعلیق نوشته‌اند که بین سطور آن‌ها طلا اندازی است و چهار کتیبه بازوبندی مذهب ـ دو تا در پیشانی و دو تا در ذیل ـ دارد که در متن طلایی آن‌ها اسم سوره فاتحه‌الکتاب و سوره بقره را به خط نسخ شیوایی و به رنگ سرخ نگاشته‌اند. در دو ترنج مذهّب زیبای متن طلایی که در پیشانی این صفحه است، دعای قبل از تلاوتِ قرآن را به خط نسخ و به رنگ لاجورد نوشته‌اند. مابقی صفحات، مجدول کمند کشی زرین و شنگرفی و حواشی و متن بدون تزیین است. نشانه‌های جزو و نصف‌الجزو و حزب‌ها، در حواشی در ترنج‌های تزیینی متن طلایی به خط نسخ و رنگ سرخ نوشته‌شده است. سر سوره‌ها، در مستطیل‌های کوچک طلایی به خط نسخ و رنگ سرخ و شأن نزول سوره‌های قرآن و خواص آن‌ها در حواشی بعضی از صفحات در ترنج‌های ساده به خط شکسته تعلیق و مرکب مشکی آورده شده و بین سطرها طلا اندازی است.
جلد، مقوای روغنی بوم زرک با ترنج و دوسر ترنج و چهار لچک ترنج بسیار زیبایی که به طرح گل‌وبوته مرغ الوان نقاشی شده و چهار حاشیه متن، طلایی و مشکی و شنگرف با گل‌ها و برگ‌های زرین است.
پایان: «قد تشرفت به اتمام هذاالکتاب الحمید تنزیل العزیز الحمید فی یوم الثلثاء فی شهر ذی‌القعده الحرام من شهور سنه ثمان و سبعون [سبعین] و مأتین بعدالالف من الهجره‌النبویه المقدسه کتبه تراب اقدام السادات ابن المرحوم المغفور شهاب‌الدین احمد نورالدین الحسینی النیریزی».
این قرآن به شماره دفتر ۹۶۴ در کتابخانه کاخ - موزه گلستان نگهداری می‌شود.
 

نام:
ايميل:
وب:
شماره امنيتي: