شرح حال ساکت نیریزی: : دانشنامه مشاهیر نی‌ریز

نوشته‌ها

     نام وى محمدابراهیم، فرزند محمد شریف ،متخلص به ساکت، از دانشمندان، شاعران و خوش‌‌نویسان فارس در سده۱۳-۱۴ ه .ق. بود. او را «میرزا ابراهیم» نیز خوانده‌‌اند . ساکت خود در مقدمه دبستان‌‌الفرصه از خویشتن با عنوان «محمدابراهیم بن محمد الشریف» و نیز در پایان مقدمه ،«حاج میرزاابراهیم » یاد کرده است . همچنان که او خود گفته است، اصلاً شیرازى بود و در نیریز ولادت یافت .
    با توجه به گفته مؤلّف تذکره شعاعیه - تألیف در ۱۳۲۰ - ۱۳۲۱ ه . ق. - مبنى بر اینکه:«قرنى است در شیرازش منزل است »، مى‌‌توان ولادت او را در نیمه دوم سده ۱۳ ه .ق. حدس زد. همچنین به نظر مى‌‌رسد که او در اواخر همان سده به شیراز هجرت کرده باشد.
به هر حال، ساکت پس از طى مراحل مقدماتى تحصیلاتش، به شیراز رفت، در آنجا سکونت گزید و در همانجا نیز تأهل اختیار کرد و به جز سفرهاى کوتاه مدت به تهران و برخى شهرهاى دیگر، تا آخر عمر در شیراز ماندگار شد .
    ساکت، به کتابت و معلمى اشتغال داشت ؛ به علاوه، به تحصیل علم و ادب نیز همت گماشت و با علما و ادباى بزرگ شیراز در آن روزگار، مصاحبت و مجالست یافت. از جمله آن بزرگان، میرزامحمد نصیر حسینى شیرازى معروف به فرصت‌‌الدوله شیرازى بود. فرصت‌‌الدوله در کتاب آثار عجم از وى به بزرگى یاد کرده و درباره او گفته است :«میرزاابراهیم ادیبى است فاضل و نحریرى کامل در خط نسخ، فخر اماثل ».
    علاوه بر آن،وى با داور، مؤلف تذکره مرآت‌‌الفصاحه و با شعاع شیرزاى،صاحب تذکره شعاعیه نیز مصاحبت و مجالست داشت. آنان نیز از توانایى‌‌هاى او در علم و ادب و کتابت خط نسخ‌‌سخن به میان آورده و اظهار داشته‌‌اند که «در اکثر علوم خبیر و علیم ...، خط نسخ را نیکو نگارد و در سایر خطوط خطاطش بى‌‌آهو شمارد .» در کتاب دانشمندان و سخن سرایان فارس آمده است که او در اواخر عمر، «ادیب» تخلص مى‌‌کرد . منابع و تذکره‌‌هاى معاصر وى به این موضوع اشاره‌‌اى نکرده‌‌اند و حتى خود او در پایان دیباچه دبستان الفرصه، خود را" الحاج میرزا ابراهیم المدعوب ادیب"خوانده ، و تنها در یکى از قصایدش که در حدود ۱۳۳۳ ه .ق. سروده، تخلصش "ادیب" آمده است .
    ساکت سرانجام در شیراز وفات یافت و در همانجا به خاک سپرده شد. تاریخ وفات او را فقط مؤلف کتاب دانشمندان و سخن سرایان فارس در سال ۱۳۳۴ ه .ق. گفته است که البته قابل تأمل است. به هر حال، با توجه به شرح احوالش مى‌‌بایست در اوسط سده ۱۴ ه .ق. وفات یافته باشد.