شرح حالی دیگر از شهاب نیریزی: : دانشنامه مشاهیر نی‌ریز

نوشته‌ها

      نام او محمد حسن، فرزند سید نعیم شیخ‌‌‌‌الاسلام و نوه سید عفیفا، ملقب به "اشرف " و متخلص به شهاب بود . داور، نام او را "اشرف" دانسته است که صحیح نیست .
    هر چند شرح احوال مختصرى از او در تذکره مرآت الفصاحه آمده، اما دانسته‌‌‌‌هاى ما درباره وى بیشتر مبتنى بر اطلاعاتى است که مرحوم خلیل سازگار- به نقل از نواده‌‌‌‌هاى او - در تذکره سازگار به دست داده است. همچنان که در شرح احوال پدرش سید نعیم شیخ‌‌‌‌الاسلام، متخلص به "سحاب" گذشت، خاندان وى از بزرگان علم و ادب بودند. شهاب در حدود ۱۲۷۲ ه .ق. در نیریز متولد شد و در همانجا نشو و نما یافت. او پس از پدرش به احتمال در دهه ۱۳۱۰ ه . ق. به شیخ الاسلامى نیریز برگزیده شد و سرانجام نیز در سن هفتاد سالگى، در سال ۱۳۴۲ ه .ق. وفات یافت.
    هر چند شهاب، شیخ‌‌‌‌الاسلام نیریز بود امّا شخصیت علمى و ادبى او، جنبه‌‌‌‌هاى دیگر شخصیت وى را تحت الشعاع قرار داد.
     از شهاب، دیوان شعرى شامل قصاید، مثنویات، غزلیات، رباعیات و مسمّطات به جا مانده است. نسخه‌‌‌‌اى از آن نزد آقاى محمدباقراشرف زاده، که مولّف تذکره سازگار آن را دیده و از آن بهره برده و نسخه‌‌‌‌اى نیز نزد آقاى سید حسن فقیه موجود است.
    این دیوان هنوز به چاپ نرسیده و فقط منتخبى از آن در تذکره سازگار آمده و همچنین تعدادى از قصاید آن به صورت اوراقى پراکنده (به صورت تایپى) در دانشگاه آزاد نیریز تکثیر شده است. البته باید یاد آور شویم که اشعارى را که آقاى سازگار چاپ کرده در برخى موارد با نسخه آقاى فقیه اختلاف دارد.
     در پاورقى، اختلاف دو نسخه ذکر شده و از اشعارى که آقاى سازگار نقل کرده با اختصار «ا» و اشعارى که آقاى فقیه چاپ کرده با اختصار «ف» یاد شده است.
     قصاید وى داراى مضامین بلند اخلاقى - مذهبى است و مولودیه‌‌‌‌ها و مدیحه‌‌‌‌هاى بسیار زیبایى در مدح و ستایش اهل بیت (ع) سروده است. علاوه بر آن، قصایدى در مدح ظل‌‌‌‌السلطان - پسر ناصرالدین شاه - شِکْوِه از روزگار و مردمان زمان خود و نیز برخى موضوعات تاریخى و همچنین قصیده‌‌‌‌هایى عربى دارد .
    چنانکه از سروده‌‌‌‌هایش برمى‌‌‌‌آید، وى با ظل‌‌‌‌السلطان رابطه دوستانه‌‌‌‌اى داشته است و بارها به دادخواهى نزد او رفته و در قصیده‌‌‌‌هایش او را بسیار ستوده است.
     در قصیده‌‌‌‌اى که در مدح امام زمان (عج) سروده، نهایت توانایى و مهارت خود را در قصیده سرایى و اقتباس از آیات قرآن در شعر فارسى نشان داده که این خود نشان دهنده انس وى با قرآن و اطلاعات و دانش او در علوم دینى و قرآنى است .