نوشته‌ها
علی اصغر بهرامی - مترجم
علی‌اصغر بهرامی از مترجمان نام آشنای ایران است که ترجمه آثاری چون سلاخ خانه شماره ۵ نوشته کورت وانگات، نگاهی دیگر بر سلاخ خانه شماره پنج ونه‌گات نوشته والتر جیمز میلر وبانی ای نلسون، م‍ج‍م‍ع‌‌ال‍ج‍زای‍ر گالاپاگوس نوشته کورت ونه گات، و برج نوشته جی جی بالارد از او یک مترجم تراز اول ساخته است.
بهرامی در سال ۱۳۱۹ در شیراز متولد می‌شود. پدرش زنده یاد هدایت اله بهرامی، آموزگار بود و مادرش خانه‌دار. از ۴ سالگی با خانواده به نیریز نقل مکان کرده و ساکن می‌شود. وی تحصیلات ابتدایی و دوره‌ی اول دبیرستان را در نیریز می‌گذارند و دوره‌ی دوم را در دبیرستان شاپور (ابوذر کنونی) شیراز به پایان می‌رساند. سال ۴۰ از دانشگاه شیراز در رشته‌ی زبان و ادبیات انگلیسی فارغ التحصیل می‌گردد. سال ۴۱-۴۰ به سمنان می‌رود و به تدریس زبان انگلیسی مشغول می‌شود و سال ۴۸ از سمنان به شیراز منتقل می‌گردد. سال ۵۶-۵۵ برای گذراندن دوره‌ی یک ساله‌ی تدریس زبان انگلیسی در دانشگاه سیدنیِ استرالیا، مأمور به تحصیل می‌گردد و در برگشت از استرالیا تا زمان بازنشستگی در دبیرستان‌های شیراز زبان انگلیسی تدریس می‌کند. او معلمی دلسوز بود و شاگردان به او ارادت خاصی داشتند. پس از بازنشستگی (سال ۷۲) با همسرش فرانگیس مزداپور به تهران می‌رود و ترجمه‌های خود را یکی پس از دیگری به چاپ می‌رساند. وی ارتباطش را با نیریز همچنان حفظ کرده و به زادگاهش علاقه‌مند است و هر زمان که دست دهد، سری به دیار خویش می‌زند و روح خود را تازه می‌کند. بهرامی تاکنون ده ها عنوان کتاب از ترجمه‌هایش و تعداد زیادی شعر و مقاله و قصه (ترجمه و غیرترجمه) در نشریات گوناگون به چاپ رسانده و چند اثر دیگر هم زیر چاپ دارد. ترجمه‌های او بسیار روان و دل‌نشین است. به طوری که کتاب‌های او را که می‌خوانید، حس نمی‌کنید که از زبانی دیگر برگردان شده است. به ویژه در جای جای این ترجمه‌ها، به عمد از گویش نی‌ریزی هم خیلی زیبا و بجا استفاده می‌کند و هرجا که ایجاب کند، اشاره‌ای به نیریز دارد.
بهرامی اهل شعر نیز هست. وی بر این باور است: «هر وقت در حال و هوای شعر هستی باید ترجمه کنی، در نتیجه ترجمه شعر کار راحتی نیست. اما به هر حال من شعر را خیلی دوست دارم، روزگاری می‌خواستم شاعر کبیری شوم، اما به جایش مترجم متوسطی شدم.» این مترجم شعر گفتن را از دبیرستان و یا حتی از دبستان شروع کرده است و شعرهایش در مجلاتی چون «فردوسی»، «آدینه» و «چیستا» چاپ شده‌اند.
نخستین کتاب بهرامی، «اساطیر خاورمیانه» نوشته‌ی «ساموئل هنری هوک» می‌باشد که بهرامی و همسرش فرانگیس مزداپور آن را ترجمه کردهاند و در سال ۱۳۶۹ توسط نشر روشنگران تهران به چاپ رسیده است. بهرامی و همسر اندیشمندش هر دو در اسطوره‌شناسی اطلاعات وسیعی دارند. خانم مزداپور در رشته‌ی مردم شناسی تحصیلات دانشگاهی دارد.
بهرامی در اسطوره، انبوهی ترجمه دارد، که تاکنون ۳ جلد آن به چاپ رسیده است. سال ۷۲ ترجمه‌ی «سلّاخ‌خانه‌ی شماره ۵» نوشته‌ی «کورت وُنه گوت» را به چاپ می‌رساند و سال ۷۳ «نگاهی دیگر به سلّاخ‌خانه و زندگی کورت وُنه گوت» اثر «والتر جیمز میلر» و «بانی ای نِلسون» را ترجمه و چاپ می‌کند.
در سال ۷۹ از همشهری پر کار ما، دو کتاب «مرگ ایوان ایلیچ» همراه با نقد و خاطرات یک دیوانه نوشته‌ی «لئو تولستوی» و دیگری «پایان راه- پیرامون مرگ و مردن» تألیف «دکتر الیزابت کوبلر راس» را ترجمه می‌کند که توسط انتشارات رشد و جوانه‌ی رشد چاپ می‌شود.
در کتاب اول، ایوان ایلیچ که در پِترزبورگ قاضی دادگستری است، با یک اتفاق پیش پا افتاده، در جریان کار نصب پرده روی نردبان سُر می‌خورد و پهلویش به دستگیره‌ی پنجره برخورد می‌کند و کمی درد می‌گیرد و همین سبب بروز بیماری و در نهایت مرگ وی می‌شود. اما رنج و دردهای ناشی از بیماری به شناخت او راهبرد می‌گردد.
در کتاب دوم (پیرامون مرگ و مردن) خانم دکتر کوبلر راس که در سال ۱۹۵۵ به دلیل سکته‌ی مغزی زمین‌گیر شد، پیرامون مرگ و مردن به پژوهش می‌پردازد و با مصاحبه‌هایی که با بیماران پایانی انجام می‌دهد، به این نتیجه می‌رسد که هر بیمار از آغاز بیماری تا مردن، ۶ مرحله را پشت سر می‌گذارد. مرحله‌ی نخست: انکار (عدم پذیرش) و انزوا. مرحله‌ی دوم: خشم. مرحله‌ی سوم: چانه زدن. مرحله‌ی چهارم: افسردگی. مرحله‌ی پنجم: پذیرش. مرحله‌ی ششم: امید. و در آخر هم خانواده‌ی بیمار را مورد بررسی قرار می‌دهد. هر بخش این کتاب با شعری از «رابینت رانات تاگور» فیلسوف هندی با ترجمه‌ی بسیار زیبای بهرامی آغاز می‌شود.
سال ۸۰ چهار کتاب از این دوست عزیز چاپ می‌شود: «همه چیز فرو می‌پاشد» از «جی نوا آچی بی» نویسنده‌ی برجسته‌ی آفریقایی. بهرامی این کتاب را این گونه معرفی می‌کند: «در این کتاب، نویسنده تصویر زشت و زمختی را که اروپائیان استعمارگر از آفریقائیان ترسیم کردهاند، به چالش می‌کشد. آچی بی در این باره گفته است: لازم دانستم به خوانندگان خود بیاموزم که گذشته آنها با همه‌ی کمبودهایش یک شب دراز از توحش نبوده است که اروپائیان از گرد راه برسند و به نیابت از سوی خداوند، آنان را از این توّحش برهانند.» این کتاب را نیز انتشارات جوانه رشد به چاپ رسانده است.
دو کتاب دیگر «منطقه‌ی مصیبت زده‌ی شهر» و «برج» از آثار «جی جی بالارد» دو اثر تحلیلی پسامدرنیسم است که سراسر گویای خشونت و وحشت عصر حاضر است. نفس‌گیر است و خواننده را میخ‌کوب می‌کند. اولی را جوانه رشد و «برج» را نشر چشمه چاپ کرده است. کتاب چهارم زندگی و آثار «تی اِس الیوت»بزرگترین شاعر سده‌ی بیستم است. او آمریکایی است، اما پژواک صدای خیام در اشعار او به روشنی حس می‌شود. این کتاب را نشر جامه‌دران به چاپش رسانده است.
سال ۸۱ شاهد چاپ سه اثر از برگردان‌های بهرامی هستیم:
۱ - «شب مادر» دومین ترجمه‌ی بهرامی از «کورت وُ نه گوت جویز» است که روشنگران چاپ کرده است. برای معرفی این کتاب نیز بهتر است قسمتی از پیش گفتار مترجم نقل شود: «در طرح کلی، رمان با قتل عام و نابودی شهر- کشور حاصور در سرزمین فلسطین- ارض موعود- به دست ارتش اسرائیل، به فرماندهی یوشع بن نون- به عنوان زنگ خطر آغاز می‌شود و با همان زنگ خطر، یا قتل عام و نابودی شهر- کشور اَرَیحا به پایان می‌رسد. نویسنده، این کابوس عهد عتیق را با کابوس معاصر (نسل‌کُشی و ویرانی‌های سده‌ی بیستم در فرانسه، لهستان، اتحادیه شوروی و ... به دست نازی‌ها و کشتارها و ویرانی‌های دِرسِدن و ... به دست آمریکایی‌ها و انگلیسی‌ها) پیوند می‌زند و به این نتیجه می‌رسد که همه از یک آبشخور نوشیده‌اند. طنین هولناک این مضمون در سراسر «شب مادر» همچون ناقوس مرگ پیچیده است.»
۲ - «اساطیر ایران و اَدای دین» اثر بعدی است. در پیش گفتار این کتاب، علی اصغر بهرامی توضیح داده است: «ژوزف کَمبِل اسطوره شناس نامدار امریکایی معاصر در یک اثر ۱۸۰۰ صفحه‌ای به اساطیر جهان پرداخته است. بررسی و تحقیق عظیم وی در چهار کتاب جداگانه و مستقل چاپ گردیده است. نگارنده (بهرامی) که چند سال است، با این بضاعت اندک در کار
ترجمه‌ی این اثر باشکوه است، بخش اساطیر ایران، برگرفته از جلد سوم را به دلیل جایگاه ویژه‌ی آن برای خوانندگان ایرانی جداگانه عرضه می‌کند. به علاوه دو بخش دیگر هم به آن افزوده‌ام: سه پیوست و یک بخش به نام اَدای دین که خود معرف خود خواهند بود.»
در «ادای دین» بهرامی از اندیشمندان و پژوهندگان و اسطوره‌شناسان ایران و جهان به ویژه از پژوهندگان ایرانی ازجمله حسن پیرنیا (مشیرالدوله) و ابراهیم پورداوود و دکتر مهرداد بهادر تجلیل و ادای دین نموده است.
در آغاز «ادای دین» می‌نویسد: «در ایران با پایان هر عصری یک گسست فرهنگی بوجود آمده است. نوآمدگان برای نمایاندن عظمت خود و بی‌اعتبار کردن دیگران، هرچه نشان از دوره‌ی قبل وجود داشته است، از میان برده‌اند. بیهوده نیست که قصر قجر، زندان قصر می‌شود و ارگ کریم‌خان زند به زندان کریم‌خان تبدیل می‌گردد. «وای بر مغلوب» این گسست‌های تاریخی- فرهنگی، همه جای جهان روی داده است. اسپانیایی‌ها به بهانه‌ی مسیحیت، دماری از روزگار ساکنان قاره‌ی آمریکای جنوبی و مرکزی درآوردند، که نه از تاک نشان مانده است و نه از تاک‌نشان.
این گسست چنان عمیق است که تا قرن ششم، دیگر باور نداشتند که طاق بستان کار دست انسان است. طاق بستان را کار اجنّه و تخت جمشید را کار دیوان می‌دانستند.
اما بالاخره این گسست عظیم تاریخی- فرهنگی تا حدودی پر می‌شود و به همت و دانش انسان‌های اندیشه‌ورز از نو زنده می‌گردد و این ادای دینی است، هرچند کوتاه به تنی چند از کسانی که به همت بلند آنان، این گسست پر شده است.»
این کتاب را نیز انتشارات روشنگران و مطالعات زنان به چاپ رسانده است.
کتاب سوم «رؤیای آمریکایی و ماسه‌بازی» دو نمایشنامه از «ادوارد البی» عضو شورای اتحادیه‌ی نمایشنامه‌نویسان و آکادمی هنر و ادبیات آمریکا و رئیس بنیاد اردوارد البی است.
سال ۸۲ از این همشهری فرهیخته ۸ کتاب به چاپ می‌رسد!
۱ - مجمع الجزایر گالاپاگوس، سومین کتابی است که بهرامی از وُنه گوت به فارسی ترجمه کرد. بهرامی آن را اینگونه معرفی می‌کند: «مجمع الجزایر گالاپاگوس در اقیانوس آرام نزدیک بدنه‌ی غربی آمریکای جنوبی قرار دارد و همان جایی است که چارلز داروین به سال ۱۸۳۵ بُن مایه‌ی نظریه‌ی تکامل خود را پیدا کرد. وُنه گوت این پدیده و (سفر دریایی قرن در طبیعت) را که به مقصد همین جزایر است، با یک بحران اقتصادی- سیاسی جهانی درهم آمیخته، و بستر آخرین رُمان خود قرار داده است. نویسنده به سبک خاص و یا طنز تلخ و گزنده‌ی ویژه‌ی خویش اثری آفریده است، شِگفت و خواندنی و ماندگار.» این اثر چاپ انتشارات مروارید است.
۲ - «قصه عشق»- نوشته‌ی «رابرت جی- استرن برگ» این کتاب نگرشی تازه به روابط زن و مرد دارد و بر اساس روایت افراد واقعی نوشته شده است که هم به کار متخصصان می‌آید و هم برای غیرمتخصصان، قابل فهم و سودمند است. این کتاب را انتشارات مروارید به چاپ رسانده است.
۳ - «آدمیان و سرزمین‌ها» که خانم «مارگارت مید» نوشته است، به پیشنهاد پژوهشکده‌ی مردم‌شناسی، توسط بهرامی ترجمه‌شد. مارگارت مید با نثری ساده و زبانی همه فهم، به بررسی تکامل فرهنگ و اندیشه‌ی انسانی، چگونگی تنوع فرهنگ‌ها و بررسی تطبیقی زندگی اقوام جهان می‌پردازد. از نظر مید مطالعات انسان‌شناختی و مردم‌پژوهانه، امکان یافتن راه‌های هم‌زیستی اقوام در جهان و دست‌یابی به صلح و دوستی پایدار را به ما نشان می‌دهد. پژوهشکده‌ی مردم‌شناسی در مقدمه کتاب می‌نویسد: ترجمه‌ی این کتاب که از سوی یکی از مترجمان توانای ایرانی، آقای علی‌اصغر بهرامی، صورت گرفته است و نشر نی به چاپ رسانده، با یکصدمین سال تولد بانو مید مصادف شده است.
۴ - «بی در کجا» خاطرات ادوارد سعید است. او نویسنده‌ای فلسطینی است و کرسی ادبیات تطبیقی دانشگاه کلمبیا را در اختیار دارد. بهرامی، ادوارد سعید را این گونه معرفی می‌کند: «بی‌درکجا روایت غربت و دربه‌دری آدمی است در عصر ما. آدمی که ریشه‌هایش را از کشتگاه اصلی او بیرون کشیده‌اند و در نقطه یا نقطه‌های دیگری کاشته‌اند. به این امید که در کشتگاه تازه ببالد. روایت حال و روز مردی مسیحی است که در اورشلیم زاده شده، در مصر درس خوانده و در آمریکا ساکن شده است. اما این عرب مسیحی فلسطینی مصری امریکایی، کجایی است؟ و سعید روشنفکر برجسته‌ی زمان، در خود و پیرامون خود بی‌رحمانه نقب‌زده است. و در نهایت می‌بیند که هیچ کجایی و همه جایی است. اکنون سعید بی‌در کجا زندگی را با درگیری‌هایش با سرطان خون آغاز کرده است، و به گفته‌ی خودش، ضرب آهنگ «بی‌در کجا» را ضرب آهنگ بی‌خوابی‌ها و شیمی‌درمانی‌ها و درد کشیدن‌ها و سرگردانی‌ها رقم زده است.»
... و ادوارد سعید هم زمان با ترجمه و انتشار این کتاب به وسیله‌ی انتشارات ویستار، پنجشنبه ۲۵ سپتامبر ۲۰۰۳ ( ۳ مهر ۱۳۸۲) پس از سالیان طولانی ابتلا به سرطان خون، در سن ۶۷ سالگی در آمریکا درگذشت.
۵ - «میریام» از «پَر لا گِر کویست» نویسنده‌ی سوئدی و برنده جایزه‌ی نوبل ۱۹۵۱ می‌باشد که نشر نی این اثر را به چاپ رسانده است.
این کتاب سرگذشت تکان دهنده‌ی عشق «هرودیس» (پادشاه نابکار، خون‌ریز و خبیث یهودیان) به میریام است. هرودیس از ۴۰ سال پیش از میلاد تا سال میلاد عیسی مسیح از سوی رومیان بر یهودیه حکومت می‌کرد. در آن زمان فلسطین از مستعمرات امپراتوری روم بوده است.
هرودیس از اقوام ادومیان بود و میریام دختری زیبا از قوم مکابیان. هرودیس قوم مکابیان را قتل عام کرده بود و هنوز عده‌ای از آنها در سیاه‌چال‌های او اسیر بودند. هرودیس سلطان غاصب و خودکامه به همه چیز و همه کس مظنون است، حتی به میریام، که با همه‌ی زن‌بارگی و شهوت‌رانی بیمارگونه اش، خود به بیماری جانکاهی مبتلا می‌شود و به وضع رقت‌باری جان می‌دهد.
۶ - «زنان در انقلاب کوبا» به کوشش «ماری- الیس واترز» نوشته شده و بهرامی و دولت خردمند، آن را به فارسی بر گردانده‌اند و نشر گل‌آذین این اثر را در ۱۵۰ صفحه چاپ نموده است.
این کتاب سرگذشت «تته پوئبلا» بنیان‌گذار فدراسیون زنان کوبا است. سرتیپ تته پوئبلا در جمع زنان نیروی مسلح انقلابی کوبا، بالاترین درجه را داشت و در سال ۱۹۵۶ به مبارزات مردم کوبا برای سرنگونی «باتیستا» پیوست.
۷ - «ایمان یا بی‌ایمانی». این کتاب ترجمه مجموعه‌ای است از مکاتبات میان کاردینال «ماریامارتینی» از علمای کلیسای کاتولیک و «امبر تواِکو» از نویسندگان و متفکران معاصر، در روزنامه‌ی ایتالیایی «لاکوره را» به چاپ نشر نی. کاردینال ماریا مارتینی از دیدگاه مسیحیت و دین حرف می‌زند و امبر تو اِکو از بُعد دیگری به رویدادهای جهان و انسان نگاه می‌کند. اما هر دو در نهایت به یک فصل مشترک می‌رسند و آن خدمت به نوع بشر و رعایت حرمت انسان است.
۸ - «اساطیر مشرق زمین» نوشته‌ی «ژوزف کمبل» در ۵۴۲ صفحه در سال ۸۳ توسط جوانه‌ی رشد به چاپ می‌رسد.
مجموعه‌ی چهار جلدی اساطیر جهان شامل: اساطیر ابتدایی، اساطیر مشرق زمین، اساطیر مغرب زمین، و اساطیر خلاقه (آفرینش اساطیر) است. در سه جلد نخست، از راهی که انسان تاکنون پیموده، سخن گفته می‌شود و جلد چهارم به انسان نوین اختصاص دارد که اساطیر تازه‌ای را بنیان می‌نهد.
پیرامون اثر ژوزف کمبل گفتنی بسیار است. مهمتر از همه اینکه او روال تکامل ذهنیت و اندیشه‌ی آدمی را پی می‌گیرد. کتاب حاضر ترجمه‌ی جلد دوم از این مجموعه است.
۹ - «گهواره گربه» سومین کتابی است که بهرامی از وُنه گوت به فارسی برگردانده است و نشر افق آن را انتشار داده است. «گهواره‌ی گربه» همچون هزار و یک شب، داستانی تو در توست. این رمان ترکیبی از تصادف‌های پیاپی و اتفاق‌های غریب و ناشناخته در نفس زمان است، که سرنوشت انسان‌ها را دگرگون می‌کند و فاجعه می‌آفریند.
۱۰ - و در سال ۸۴ قصه‌های کوتاه از بالدوین، اَندِرسن، بالزاک و بونین نویسندگان آمریکایی، اروپایی و آسیایی توسط علی‌اصغر بهرامی ترجمه می‌شود که نشر نی آن را چاپ می‌کند.
رمان «رهنمودهایی برای سقوط در دوزخ» از دوریس لسینگ برنده نوبل ادبیات نیز با ترجمه علی اصغر بهرامی به فارسی زبانان معرفی شد. بهرامی نخستین کسی بوده که اثری از این نویسنده انگلیسی را به فارسی برگردانده است.
از این مترجم پرکار ترجمه «گذشته از زیر خاک بیرون می آید» لئونارد وولی باستان شناس هم برای انتشار آماده است.
همچنین «مردی بدون وطن» کورت وونه گات با ترجمه ی او از سوی نشر چشمه در حال انتشار است.
ترجمه «ساحل پایانی» جیمز گراهام بالارد نویسنده ی معاصر انگلیسی هم که چهارمین اثر ترجمه شده از او توسط بهرامی است، به پایان رسیده و نشر چشمه آن را وارد بازار کرده است.
از دیگر آثار بهرامی می توان به «اساطیر خاورمیانه» فوک، و «همه چیز فرومی پاشد» از آچیبی اشاره کرد.
مجموعه‌ای از شعرهای جوزف برادسکی برنده جایزه نوبل را به فارسی ترجمه کرده و قرار است پس از نوشتن مقدمه، این اثر را تحویل ناشر بدهد.
کلمات کلیدی
اطلاعات:
- مرجع: هفته نامه عصر نی ریز / شماره های 120 و 121 / تاریخ: دهم و هفدهم مهرماه 1384 + خبرگزاری ایسنا / 1 دی 1386 + خبرآنلاین / 10 دی 1391
- نویسنده/گردآورنده: دکتر فرهنگ ارشاد و دیگران
- نوع مدخل: نوشتار
- تاریخ ثبت:1392/9/23
عکسهای مرتبط :
نوشته های مرتبط :
- علی اصغر بهرامی - مترجم
- علی اصغر آزاد
- شرح احوال محمد کاظم نی‌ریزی
- البصائر فى علم المناظر(اثر کمال الدین فارسی)
بیشتر »
ویدئوها مرتبط :
* هیچ موردی پیدا نشد...