دانشنامه مشاهیر نی‌ریز

نوشته‌ها

 زندگانی مردم ایران از دیرباز، از هنگامی که زردشت گات‌ها را سرود و در دوره‌ی اسلامی از  روزگارانی که رودکی، پدر  شعر فارسی دری، چکامه ساخت و چنگ نواخت تا امروزین‌روز، به شعر و ترانه آمیخته است به گونه‌ای که می‌توان گفت شعر و ترانه‌سرایی، سنّت فرهنگی ماست. اگر دفتر زندگی مردم این مرز و بومِ نجیب را برگ بزنیم، می‌بینیم که بیشترینه‌ی مردم ما در درازنای زندگی خود، کم و بیش سرودن را آزمون و تجربه کرده‌اند. میزان و چگونگی این آزمون، بسیار متفاوت است و از یک بیت تا دیوانی چند هزار بیتی و از اشعاری سخته ^(۱) و دلنشین تا ابیاتی سخت سست و بی‌مایه را شامل می‌شود.

نام و نمونه‌ی شعر پاره‌ای از تجربه‌کنندگان شعر و شاعری در سینه‌ی تذکره‌های فارسی به یادگار مانده است امّا نام بسیاری دیگر در هیچ جا مضبوط نیست و سروده‌های آن‌ها با گذشت ایّام به دست فراموشی و نابودی سپرده شده است.

مرحوم درویش طریقی در شمار گویندگانی است که نام و نمونه‌ی شعر وی در جایی ضبط نشده است و تنها معدود کسانی از قدمای نی‌ریز، شعر وی را خوانده‌اند و یا به یاد دارند. مرحوم طریقی فرزند مرحوم عسکر در سال ۱۲۹۲ خورشیدی در نی‌ریز زاده شد و پس از ۸۱ سال زندگانی، در تاریخ ۱۳۷۳/۸/۳ در خاک نی‌ریز آرمید. پیشه‌ی وی معلّمی بوده است. یکی از سروده‌های زنده‌یاد طریقی، مسمّطی است به نام «سیل‌آباد». وی این مسمّط را در پی مهاجرتش از نی‌ریز به شیراز که به درخواست همسر او انجام پذیرفته، در تابستان ۱۳۴۲ سروده است. ترک زادبوم و اقامت در سیل‌آباد، منطقه‌ای در شیراز، خوشایند شاعر نیست و یاد زادگاه و یاران دیرین، سخت وی را دلتنگ و غمگین می‌سازند. این دلتنگی و آزرده‌جانی، باعث می‌شود که مسمّط سیل‌آباد از جان شاعر بجوشد و برگ دفترش را رنگین سازد. طریقی در این مسمّط، غزلی ناب از لسان‌الغیب، حضرت حافظ را تضمین کرده است. گزینش این غزل و تضمین آن، با حال و هوای مسمّط، نهایت سازگاری و تناسب را دارد و از شعرشناسی مرحوم طریقی و انس او با دیوان خواجه‌ی شیراز حکایت می‌کند. عنوان پارادوکسی این مسمّط، سیل‌آباد، با پارادوکسِ «خراب‌آباد» که در غزل حافظ آمده است و مضمون دوری از وطن، نی‌ریز در شعر طریقی و فردوس در شعر حافظ، از جمله تناسبات مسمّط طریقی و غزل تضمینی حافظ است.

متأسفانه دست‌خط طریقی به دست نیامد و نگارنده، این مسمّط را از فرزند شاعر، آقای علی طریقی که وقتی آن را برای خود استنساخ ^(۲) کرده بوده است و بدون لغزش نیست، به دست آورد. خوشبختانه، استاد ما جناب آقای امان‌ا... ضیغمی، کُلِّ مسمّط را از آغاز تا پایان به صورت درست به یاد دارند و بنده از روی قرائت زیبای وی توانستم اغلاط استنساخ فرزند شاعر را به شکل صحیح خود بازآورم.

مسمط سیل آباد را در قسمت مسمطی از درویش طریقی در بخش مشاهیر دانشنامه نی‌ریز ما بخوانید.

پی‌نوشت:

۱- سخته: وزن شده، موزون

۲- نسخه‌برداری

نام:
ايميل:
وب:
شماره امنيتي: